Ένας σύντομος Οδηγός για το τι θα κάνεις και σε ποιόν θα απευθυνθείς αν αντιμετωπίζεις προβλήματα με την επεξεργασία των προσωπικών σου δεδομένων

των Λευτέρη Χελιουδάκη και Ελπίδας Βαμβακά

Ο νέος Κανονισμός για τα προσωπικά δεδομένα σου προσφέρει μία σειρά από δικαιώματα για να προστατέψεις και να εξασκήσεις το θεμελιώδες δικαίωμά σου στη προστασία των προσωπικών σου δεδομένων. Όλα αυτά βέβαια στα πλαίσια δραστηριοτήτων που δεν σχετίζονται με την έρευνα και την πρόληψη ποινικών αδικημάτων, καθώς αυτές οι δραστηριότητες δεν καλύπτονται από τον νέο Κανονισμό, αλλά από την μικρή αδερφή του, την Οδηγία 2016/680.

Πώς μπορείς όμως να εξασκήσεις τα δικαιώματα που σου παρέχει η νομοθεσία και σε ποιόν θα απευθυνθείς για να τα εξασκήσεις; Με αυτό το άρθρο η Homo Digitalis θα σου προσφέρει τις απαραίτητες διευκρινήσεις.

Ποια είναι τα δικαιώματα που έχεις με βάση τις διατάξεις του νέου Κανονισμού;

Δικαίωμα στη Διαφανή Επεξεργασία (Άρθρο 12):

Το δικαίωμα σου να ενημερωθείς από τον υπεύθυνο της επεξεργασίας των δεδομένων σου (το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που καθορίζει το σκοπό και τον τρόπο επεξεργασίας των δεδομένων σου), με απλά λόγια, συνοπτικά και κατανοητά, γραπτώς ή και προφορικώς για τα όποια δικαιώματα σου απορρέουν από αυτήν την επεξεργασία, τον τρόπο με τον οποίο μπορείς να τα εξασκήσεις, το πρόσωπο/υπηρεσία στο οποίο πρέπει να απευθυνθείς, καθώς και τα χρονικά όρια μέσα στα οποία πρέπει να λάβεις τις απαραίτητες απαντήσεις στα αιτήματά σου.

Δικαίωμα στην Ενημέρωση (Άρθρο 13):

Τί περιλαμβάνει;

Το δικαίωμά σου να σου παρέχει ο υπεύθυνος επεξεργασίας όλες τις αναγκαίες πληροφορίες που σχετίζονται με την επεξεργασία των προσωπικών σου δεδομένων όπως:

● ποιος είναι ο υπεύθυνος της επεξεργασίας και ποια είναι τα στοιχεία επικοινωνίας του,
● ποιος είναι ο υπεύθυνος προστασίας δεδομένων και τα δικά του στοιχεία επικοινωνίας (η ύπαρξή του δεν είναι πάντοτε αναγκαία βάσει του νόμου – φαντάσου ότι είναι μία οντότητα την οποία ο υπεύθυνος επεξεργασίας των δεδομένων σου έχει επιλέξει για να διευθύνει την επεξεργασία των δεδομένων),
● τον σκοπό της επεξεργασίας των δεδομένων σου, τη νομική βάση που χρησιμοποιείται για την επεξεργασία των δεδομένων σου και σχετικές διευκρινήσεις αναφορικά με αυτήν,
● τυχόν αποδέκτες των δεδομένων σου, και τυχόν πρόθεση να μεταφερθούν τα δεδομένα σου εκτός Ε.Ε. εξηγώντας που βασίζεται αυτή η μεταφορά, και παράλληλα τις επιπτώσεις που τέτοια ενέργεια θα έχει για το επίπεδο ασφάλειας των δεδομένων σου,
● το χρονικό διάστημα που θα κρατήσουν τα προσωπικά σου δεδομένα και για τα κριτήρια που τους οδήγησαν σε αυτήν την απόφαση,
● τα δικαιώματά σου να έχεις πρόσβαση, να διορθώσεις, ή να διαγράψεις τα προσωπικά δεδομένα σου, να περιορίσεις την επεξεργασία των δεδομένων σου ή να αντιταχθείς σε αυτή, να μεταφέρεις τα προσωπικά σου δεδομένα σε άλλον υπεύθυνο επεξεργασίας, ή να ανακαλέσεις τη συγκατάθεσή σου αν η επεξεργασία των δεδομένων σου βασίζεται σε αυτήν (περισσότερα για όλα αυτά τα δικαιώματα στη συνέχεια),
● το δικαίωμά σου να υποβάλλεις καταγγελία στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα,
● την ύπαρξη αυτοματοποιημένης λήψης αποφάσεων με βάση τα προσωπικά σου δεδομένα, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης προφίλ, την λογική που κρύβεται πίσω από αυτήν την αυτοματοποιημένη διαδικασία και τις προβλεπόμενες συνέπειες για εσένα ( ο κανόνας είναι ότι δεν επιτρέπεται να υπόκεισαι σε απόφαση που λαμβάνεται αποκλειστικά μέσω αυτοματοποιημένης διαδικασίας – αν και υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις).

Πότε πρέπει να λάβεις τις πληροφορίες;

Όταν τα δεδομένα σου συλλέγονται από εσένα οι ως άνω πληροφορίες θα πρέπει να σου παρασχεθούν κατά τη συλλογή των δεδομένων σου. Όταν όμως τα δεδομένα σου δεν λαμβάνονται από εσένα, οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να σου παρασχεθούν τουλάχιστον εντός ενός μηνός από τη συλλογή. Ειδικά αν τα δεδομένα σου χρησιμοποιηθούν για να έρθουν σε επικοινωνία μαζί σου, οι πληροφορίες θα πρέπει να σου παρασχεθούν κατά την πρώτη αυτή επικοινωνία μαζί σου. Τέλος, εάν τα δεδομένα πρόκειται να κοινοποιηθούν σε άλλον αποδέκτη, οι ως άνω πληροφορίες θα πρέπει να σου γνωστοποιηθούν πριν από αυτήν την ενέργεια.

Πρέπει ωστόσο να θυμάσαι ότι το δικαίωμα στη πληροφόρηση κατά περίπτωση μπορεί να υπόκειται σε σημαντικούς περιορισμούς.

Δικαίωμα Πρόσβασης (Άρθρο 15):

Το δικαίωμά σου να μάθεις αν κάποιος υπεύθυνος επεξεργασίας επεξεργάζεται δεδομένα σου. Στη περίπτωση που λάβεις μια θετική απάντηση, έχεις δικαίωμα πρόσβασης σε αυτά τα δεδομένα, το δικαίωμα στην Ενημέρωση (όπως αναπτύχθηκε ως άνω), και τη δυνατότητα να σου παρασχεθεί αντίγραφο των δεδομένων σου που υποβάλλονται σε επεξεργασία.

Δικαίωμα Διόρθωσης (Άρθρο 16):

Το δικαίωμά σου να απαιτήσεις από τον υπεύθυνό επεξεργασίας τη διόρθωση των δεδομένων σου όταν υπάρχουν ανακρίβειες ή τη συμπλήρωση ελλιπών δεδομένων σου. Η διόρθωση θα πρέπει να λάβει χώρα χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.

Δικαίωμα Διαγραφής (γνωστό και ως Δικαίωμα στη Λήθη, Άρθρο 17):

Το δικαίωμά σου να απαιτήσεις τη διαγραφή των δεδομένων σου χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.

Σε ποιες περιπτώσεις μπορείς να το εξασκήσεις;

● όταν τα δεδομένα σου δεν είναι πλέον απαραίτητα σε σχέση με τον σκοπό για τον οποίον συλλέχθηκαν, ή τα δεδομένα σου υποβλήθηκαν σε επεξεργασία κατά άλλον τρόπο,
● εάν η επεξεργασία έχει βασιστεί στη νομική βάση της συγκατάθεσης, ανακαλείς τη συγκατάθεση που είχες δώσει, και ο υπεύθυνος επεξεργασίας δεν μπορεί να βασίσει την επεξεργασία σε άλλη νομική βάση,
● στα πλαίσια της άσκησης του δικαιώματός εναντίωσης στην επεξεργασία των προσωπικών σου δεδομένων (βλέπε λεπτομέρειες παρακάτω),
● όταν τα δεδομένα σου υποβλήθηκαν παράνομα σε επεξεργασία,
● όταν βάσει το εθνικού ή του ενωσιακού δικαίου υπάρχει νομική υποχρέωση του υπεύθυνου επεξεργασίας να διαγράψει τα εν λόγω προσωπικά δεδομένα σου,
● όταν η επεξεργασία έχει βασιστεί σε συγκατάθεση και αφορά δεδομένα παιδιού σε σχέση με τις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών (π.χ. λογαριασμός παιδιού σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης).
Ωστόσο, το Δικαίωμα Διαγραφής υπόκεινται σε σημαντικούς περιορισμούς. Συγκεκριμένα, δεν εφαρμόζεται όταν:
● η επεξεργασία είναι απαραίτητη για την άσκηση του δικαιώματος ελευθερίας της έκφρασης και του δικαιώματος στην ενημέρωση,
● υπάρχει από τη πλευρά του υπεύθυνου επεξεργασίας νομική υποχρέωση να επεξεργαστεί τα δεδομένα, η οποία πηγάζει από το ενωσιακό ή το εθνικό δίκαιο
● ο υπεύθυνος επεξεργασίας εκπληρώνει μέσω της επεξεργασίας καθήκον που εκτελείται προς το δημόσιο συμφέρον ή κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας,
● υπάρχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία,
● εξαιτίας της διαγραφής καθίσταται αδύνατη ή εμποδίζεται σε μεγάλο βαθμό η αρχειοθέτηση των δεδομένων προς το δημόσιο συμφέρον, για σκοπούς επιστημονικής ή ιστορικής έρευνας ή για στατιστικούς σκοπούς,
● τα δεδομένα πρέπει να διατηρηθούν για τη θεμελίωση, άσκηση ή υποστήριξη νομικών αξιώσεων.

Δικαίωμα Περιορισμού της Επεξεργασίας (Άρθρο 18):

Το δικαίωμα σου να απαιτήσεις από τον υπεύθυνο επεξεργασίας τον περιορισμό της επεξεργασίας των δεδομένων σου όταν:

● αμφισβητείς την ακρίβεια τον δεδομένων και ζητάς τον περιορισμό της επεξεργασίας τους, μέχρι ο υπεύθυνος επεξεργασίας να εξακριβώσει την ακρίβειά τους,
● η επεξεργασία των δεδομένων σου είναι παράνομη, και εσύ επιθυμείς να μην διαγραφούν τα δεδομένα αλλά να περιορίσεις την επεξεργασία τους,
● χρειάζεσαι τα δεδομένα αυτά για τη θεμελίωση, την άσκηση ή την υποστήριξη νομικών αξιώσεων, ακόμα και αν ο υπεύθυνος επεξεργασίας δεν χρειάζεται πλέον να τα επεξεργάζεται για τον σκοπό που τα είχε συλλέξει,
● έχεις υποβάλει αίτημα προκειμένου να ασκήσεις το δικαίωμά σου στην εναντίωση της επεξεργασίας των προσωπικών σου δεδομένων (βλέπε παρακάτω περισσότερες πληροφορίες), και μέχρι να επαληθευτεί το αίτημά σου ζητάς τον περιορισμό της επεξεργασίας των δεδομένων σου.

Δικαίωμα Μεταφοράς των Δεδομένων σου (Άρθρο 20):

Το δικαίωμά σου να παραλάβεις από τον υπεύθυνο επεξεργασίας αρχείο με τα δεδομένα σου και να τα μεταφέρεις σε άλλον υπεύθυνο επεξεργασίας. Μπορείς να ζητήσεις και την απευθείας μεταφορά τους από τον αρχικό υπεύθυνο επεξεργασίας στο νέο υπεύθυνο επεξεργασίας που εσύ έχεις επιλέξει στην περίπτωση που αυτό είναι τεχνικά εφικτό. Η άσκηση αυτού του δικαιώματος δεν πρέπει να επηρεάζει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες άλλων.

Πότε μπορείς να το εξασκήσεις;

● Η επεξεργασία βασίζεται στη νομική βάση της συγκατάθεσης ή της σύμβασης, και διενεργείται με αυτοματοποιημένα μέσα.
Εξαίρεση:
● Η επεξεργασία είναι απαραίτητη από τον υπεύθυνο επεξεργασίας για την εκπλήρωση καθήκοντος που εκτελείται προς το δημόσιο συμφέρον ή κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας που έχει ανατεθεί σε αυτόν.

Δικαίωμα Εναντίωσης στην επεξεργασία των δεδομένων σου (Άρθρο 21):

Το δικαίωμά σου ανά πάσα στιγμή και για τους προσωπικούς σου λόγους να εναντιώνεσαι στην επεξεργασία των δεδομένων σου, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης προφίλ. Το δικαίωμα σου αυτό πρέπει να σου γνωστοποιηθεί ξεχωριστά από κάθε άλλο δικαίωμά σου και με σαφήνεια το αργότερο κατά την πρώτη επικοινωνία του υπεύθυνου επεξεργασίας μαζί σου. Μπορείς να ασκήσεις αυτό το δικαίωμα όταν η επεξεργασία ή η κατάρτιση προφίλ:

● βασίζεται στη νομική βάση της εκπλήρωση καθήκοντος που εκτελείται προς το δημόσιο συμφέρον ή κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας που έχει ανατεθεί στον υπεύθυνο επεξεργασίας. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ο υπεύθυνος επεξεργασίας καταδεικνύει επιτακτικούς και νόμιμους λόγους για την επεξεργασία οι οποίοι υπερισχύουν των δικών σου ή η επεξεργασία είναι απαραίτητη για τη θεμελίωση, άσκηση ή υποστήριξη νομικών αξιώσεων,
● βασίζεται στη νομική βάση των έννομων συμφερόντων που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή τρίτος. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ο υπεύθυνος επεξεργασίας καταδεικνύει επιτακτικούς και νόμιμους λόγους για την επεξεργασία οι οποίοι υπερισχύουν των δικών σου ή η επεξεργασία είναι απαραίτητη για τη θεμελίωση, άσκηση ή υποστήριξη νομικών αξιώσεων,
● αφορά σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης
● εντάσσεται στο πλαίσιο της χρήσης υπηρεσιών της κοινωνίας των πληροφοριών και θέλεις να αντιταχθείς σε αυτοματοποιημένα μέσα τα οποία χρησιμοποιούν τεχνικές προδιαγραφές,
● γίνεται για σκοπούς επιστημονικής ή ιστορικής έρευνας ή για στατιστικούς σκοπούς. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η επεξεργασία είναι απαραίτητη για την εκτέλεση καθήκοντος που ασκείται για λόγους δημόσιου συμφέροντος.

Είναι αυτά τα δικαιώματα απόλυτα;

Όχι. Όπως θα έχεις ήδη καταλάβει από τις ως άνω επεξηγήσεις, τα δικαιώματα αυτά υπόκεινται σε αρκετές εξαιρέσεις κατά περίπτωση και ανάλογα με τη νομική βάση στην οποία έχει βασιστεί η επεξεργασία. Ωστόσο αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι ο υπεύθυνος επεξεργασίας των δεδομένων σου έχει την υποχρέωση να σε ενημερώσει με ακρίβεια για τα δικαιώματά σου. Επομένως θα πρέπει να γνωρίζεις κάθε φορά ποια είναι τα δικαιώματα που απορρέουν από την επεξεργασία των δεδομένων σου.

Αναρωτιέσαι λοιπόν πως μπορείς να εξασκήσεις τα εν λόγω δικαιώματα στη πράξη; Συνέχισε την ανάγνωση με το δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου εδώ.